COVERS VAN DE 20e EEUW 10 – Albert Einstein – TIME 31 december 1999

Bij veel verkiezingen van de persoon van de 20e eeuw kwam Albert Einstein als ‘winnaar’ uit de bus. Voor deze keuze zijn sterke argumenten te vinden. Zijn verdiensten en belang voor de wetenschap zijn onomstreden en het is aannemelijk dat zijn reputatie op dit gebied alleen maar zal groeien. Volgens Stephen Hawking, ook niet het minste brein, zette Einstein met zijn relativiteitstheorie vrijwel alle ‘vaste’ waarden op losse schroeven (‘space and time, he discovered, were as pliable as rubber bands’). 

Einstein verenigde in zijn persoonlijke leven een aantal beslissende ontwikkelingen van de eeuw. Als jood moest hij Nazi-Duitsland verlaten en zich in de Verenigde Staten vestigen. Daar raakte hij, eigenlijk tegen zijn wil, betrokken bij de ontwikkeling van de atoombom, die zonder toepassing van zijn revolutionaire inzichten ondenkbaar zou zijn geweest. Einstein streed voor de rechten van de Joden op een eigen staat (Zionisme), maar was ook overtuigd pacifist. In de jaren direct na de Tweede Wereldoorlog vielen zijn vredelievende uitlatingen slecht bij veel Amerikanen die grote angst koesterden voor het ‘oprukkende communisme’. 

Einstein (1879-1955), geboren en getogen in de 19e eeuw, groeide uit tot de grote vernieuwer van de 20e eeuw. Hierbij kwam de toevallige omstandigheid, dat hij een zeer karakteristiek uiterlijk had. Dit leidde ertoe dat de ‘stoffige’ wetenschapper, wiens denkbeelden slechts door weinigen begrepen kunnen worden, uitgroeide tot een icoon, een symbool van geestkracht en onaantastbaar intellect. 
Zijn portret wordt te pas en te onpas gebruikt en geen enkele andere professor zal hem ooit in naamsbekendheid evenaren. Hij was niet alleen het grootste genie maar hij had ook nog eens de beste kop.